Sağlıklı beslenme, yaşamın sürdürülebilirliği, büyüme ve gelişmenin devam etmesi ve hastalıkların önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Sağlıklı beslenmenin temelinde, dengeli ve yeterli beslenme yer almaktadır. Dengeli beslenme, tüketilen besin ve besin ögelerinin çeşitliliğine dayanmaktadır. Dengeli beslenmeyi temsil eden sağlıklı tabak modelinde, 4 temel besin grubu bulunmaktadır. Bu besin grupları;
Bu besin gruplarının besin değeri açısından her birinin ayrı ayrı ayrı özellikleri ve faydaları olsa da, sağlıklı beslenme modelinde tüm besin gruplarından belirli bir denge sağlanarak tüketiliyor olması önem arz etmektedir. İhtiyaç duyulan ve tüketilen miktarlar, bireyin yaşına, cinsiyetine veya sağlık durumuna bağlı olarak değişiklikler göstermekle birlikte her öğün için bu 4 gruba ait besinlerin bir arada bulunduğu bir öğün planı yapılmalıdır.
Süt ve süt ürünleri grubunun bireylerin ve özellikle de çocukların beslenmesindeki önemi, insanların doğumdan itibaren anne sütü ile beslenmeye başlamalarından kolayca anlaşılabilmektedir. Bebeklik döneminde anne sütü ile başlayan süt gereksinimi, hayat boyu devam etmektedir. İnsanlar çok uzun yıllar öncesinden beri süt tüketmektedir ve zaman içerisinde süt kullanarak ürettikleri yoğurt, peynir gibi süt ürünleri ile beslenmelerine destek sağlamışlardır.
Başlıca süt ürünleri; yoğurt, peynir, kefir ve ayran olarak sayılabilmektedir. Süt ürünleri, içerdikleri besin ögeleri sayesinde çocukluk, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerinde sağlık için büyük fayda sağlamaktadır. Bütün besin ögelerini (karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineraller) bir arada içermektedirler. İçeriklerinde en yüksek miktarda bulunan mineral, kalsiyumdur. Kalsiyumun yanı sıra fosfor, A ve B vitaminleri açısından da zengindirler. Süt ve süt ürünlerinin içeriğindeki kalsiyum minerali, kemik ve dişlerin yapısına katılarak kemik sağlığını desteklerken; B grubu vitaminleri sinir sistemi sağlığı üzerinde, A vitamini ise sağlıklı cilt, kemik ve yumuşak doku yapısının oluşturulmasında etkilidir. Süt ve süt ürünleri, bu vitamin ve mineraller dışında içerdikleri büyüme faktörleri, antibakteriyel ajanlar, sağlıklı yağ asitleri ve probiyotikler sayesinde büyüme ve gelişme, bağırsak sağlığı ve bağışıklık sistemi üzerinde önemli olumlu etkilere sahiptir.
Kalsiyumun süt ürünleri tüketilerek vücuda alınıyor olması önem arz etmektedir; çünkü süt ürünlerinin içeriğindeki kalsiyumun vücut tarafından daha etkili kullanılabildiği bilinmektedir. Çocukluk döneminde vücuda yeterli miktarda kalsiyum alınması, vücudun kalsiyum depolarının yeterli olmasını ve kemik yoğunluğunun sağlıklı düzeyde olmasını sağlayacaktır. Bu sayede yetişkinliğe adım attıklarında, bireylerin kemik erimesi, skolyoz gibi kemik hastalıklarına yakalanma riski azalacaktır.
Çocukların süt ve süt ürünlerini yeterli miktarda tüketmesi gerekliliğinin en önemli sebeplerinden biri de süt ürünlerinin besin içeriklerinin, çocukluk çağında soyut düşünce, bellek, dikkat, problem çözme, konsantrasyon gibi zihinsel yetenekleri geliştirme açısından da etkili olmasıdır.
Tüm bu etkiler göz önüne alındığında, çocuklara oyun çağında süt içme veya süt ürünleri tüketme alışkanlıklarının kazandırılması hem çocukların zihinsel ve bedensel gelişimlerinin sağlıklı biçimde sağlanması hem de yetişkinlik döneminde yaşanabilecek sağlık sorunlarının önüne geçilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu sebeple, süt içmeyi veya süt ürünleri tüketmeyi sevmeyen çocuklarda tüketimi sağlamak adına meyveli süt, meyveli kefir, meyveli yoğurt gibi seçenekler üretilerek çocukların süt ürünlerini sevmeleri sağlanabilir. Bu ürünleri hazırlarken sofra şekeri ilavesi yapılmaması veya ürünler hazır olarak alınacaksa şeker ilavesiz ve koruyucusuz ürünlerin tercih edilmesi önemlidir. Tatlandırmak amaçlı bal kullanılabilir. Sütü sade olarak tüketmeyen çocuklar için ise tam tahıllı kahvaltılık ürünler ile birlikte süt tüketimi sağlanması başka bir seçenek olabilir. Tam tahıllı ürünlerin de evde hazırlanması mümkündür ve tercih sebebidir.
Oyun çağı çocuklarında büyüme ve gelişmenin üst düzeyde olması ve kalsiyum ihtiyacı göz önünde bulundurularak günde en az 3 porsiyon olacak şekilde süt ve süt ürününün günlük beslenmeye yerleştirilmesi gerekmektedir. Günlük beslenmede; sabah kahvaltıda süt veya peynir, öğlen ve akşam yemeklerinde yoğurt veya ayran şeklinde, bazen ise ikindi öğününde veya gece yatmadan önce ara öğün olarak süt ve ürünlerinin tüketilmesi mümkündür. Süt ve süt ürünleri, çocuklarda enerji ihtiyacını karşılarken, bunu sağlıklı içeriklerle sağlayacak ve sağlığın geliştirilmesine destek olacaktır.
Sağlıklı beslenmenin bir parçası olarak süt ve süt ürünleri grubunun tüketimi çocuklarda günlük beslenmenin bir parçası haline getirilerek, çocuklara bu alışkanlık kazandırılmalıdır. Laktoz intoleransı veya süt alerjisi olan çocuklarda ise doktor tavsiyesi ile hareket edilmelidir.
Sağlıklı günler...
