Günümüzde, nüfusun her yıl kayda değer oranda arttığı, sanayileşme ve teknoloji çağı ile birlikte hızla gelişen ve değişen dünyada, gıda çeşitliliğinin ve alternatif seçeneklerin çoğalması nedeniyle, bilinçsiz gıda tüketimine paralel olarak, gıda israfı dünya gündeminde yer alan önemli konulardan biri haline gelmiştir. İnsanlığın etkilediği ve insanlığı etkileyen gıda israfı, her geçen gün etkisini artırmakta ve bu durum ekonomik, çevresel ve sosyal açıdan günümüzün ve geleceğin en önemli sorunlarından birini oluşturmaktadır. İsraf edilen gıdaların dünyanın bazı ülkelerinde açlıktan ölen veya yetersiz beslenme sonucu çeşitli sağlık problemleri ile karşılaşan milyarlarca kişinin beslenmesine yetecek düzeyde olduğu düşünüldüğünde durumun ciddiyeti daha çok kendini göstermektedir. Dünyada da her yıl üretilen gıdaların üçte biri, tarlada çürüyerek, tedarik zincirinde bozularak veya satın alındıktan sonra çöpe dökülerek israf edilmektedir. Yapılan araştırmalara göre ülkemizde bir yıl içerisinde günlük beş milyon ekmeğin çöpe atıldığı tespit edilmiştir. Dünyadaki kaynaklar gibi gıda üretiminde kullanılan verimli topraklar, su ve enerji kaynakları da sınırlı olup gıda israfı bu kaynakların daha sorumlu bir şekilde kullanılabileceğinin en büyük örneğini oluşturmaktadır. Dünyada temiz su ve arazilerin yarısına yakın bir kısmı gıda üretimi için kullanılmakta, üretilen ancak tüketilmeyen yiyecekler, dünyanın verimli topraklarının yüzde 30’unun boşa harcandığı anlamına gelmektedir. Gıda israfı ayrıca küresel ısınmanın etkisini artırarak, iklim değişikliğine neden olan gazların oluşumu ve atmosfere salınması gibi olumsuz çevresel sorunlara da neden olmaktadır. Gıda israfı tüm dünyanın problemi olmakla birlikte özellikle gelişmiş ülkelerde daha fazla görülmektedir. Gelir artışı ve buna bağlı olarak tüketim miktar ve çeşidindeki artış, ev dışı tüketimin artması, israfı artıran önemli faktörleri oluşturmaktadır. Ayrıca tüm gıda zincirinde var olan yetersiz teknoloji, kötü taşıma ve depolama, yanlış ambalajlama ve uygun olmayan muhafaza koşulları da israfa sebep olan diğer faktörlerdir. Evlerde yiyeceklerin israf edilmesindeki en önemli sebep tüketicilerin yemeğin ne zaman ve nasıl tüketileceği konusunda uygun planlama yapmadan fazla gıda satın almasından kaynaklanmakta, bu durum zamanında tüketilmeyen yiyeceğin çürümesine veya son kullanma tarihinin geçmesine neden olmaktadır. Gıdalar son kullanma tarihine kadar tüketilebilecek miktarlarda satın alınmalı, buzdolabında ve kuru gıda dolabındaki yiyecekler düzenli olarak kontrol edilmeli son kullanma tarihleri yaklaşan gıdalar tüketilmelidir. Gıda tüketiminde son alınan gıdaların daha sonra, daha önce alınanların ise öncelikli tüketilmesine dikkat edilmelidir. Gıdaların buzdolabında tüketim önceliğine göre yerleştirilmesi, gıdaların bozulmasını engelleyerek daha uzun süre muhafaza edilmesini sağlamaktadır. Gıda israfını önlenmek için çocuklara tabakta yemek bırakmamayı öğretmek gerekir. Bunun için öncelikle tabaklar gereksiz doldurulmamalı, tabaklarına yiyebilecekleri kadar yemek koyulmalı böylece yenilmeyen fazla yiyeceğin çöpe atılması engellenmelidir. Çocuklarla birlikte buzdolabında kalan tazeliğini kaybetmeye başlayan sebzeler ile çorba, börek, sebzeli omlet, sebzeli makarnalar veya yumuşayan meyvelerden meyve suyu hazırlayarak ürünleri çöpe atmak yerine nasıl değerlendirilebileceği gösterilmelidir.
Çocukların yediklerinin nasıl yetiştiğini öğrenmeleri açısından balkon yetiştiriciliği onlarla birlikte yapılacak keyifli bir aktivite olup, saksıda yetişen meyvenin, sebzenin yavaş yavaş büyüdüğüne tanık olmaları ve onları yetiştirmek için uğraşmaları, israf edilen gıdaların ne kadar emek ve zaman gerektirdiğinin bilincine varmaları konusunda önem taşımaktadır. Anne ve babaların gıda israfının önleme duyarlılığının gelecek nesillere aktarılması için çocuklara doğru örnek oluşturmaları gerekmektedir. Gıda israfı konusunda en önemli görevlerden biri tüketim alışkanlıklarına dayanmakta en hızlı ve en etkin çözümün tabakta, mutfakta, buzdolabında ve market sepetinde yapılması gerekmektedir. Alışveriş listesi hazırlanırken, haftalık bir yemek planı oluşturmak, ihtiyaç olan miktarları not almak ve ev dışında yeme planını da göz önünde bulundurmak gıda israfını önlemeye yardımcı olmaktadır.
Sağlıklı günler...
