Vücudumuzun çatısını oluşturan iskelet sistemi kemiklerden meydana gelmektedir. Kemiklerin gelişimi için en önemli mineral kalsiyumdur. Vücuttaki kalsiyumun %99’ u kemiklerde ve dişlerde , %1’ i ise kanda bulunmaktadır.
Kemik dokusunun en önemli özelliği aktif bir yıkım ve yeniden yapım döngüsü göstermesidir. Yaşam boyunca eski kemikler yıkıma uğramakta ve iskelete yeni kemikler eklenmektedir. Böylece hem kemiklerin güçsüzleşmesi önlenmekte hem de organizmanın kalsiyum dengesi korunmaktadır. Bu yönüyle kemikler sürekli “harfiyat” yapılan bir inşaat yerine benzetilebilir.
Kemik yapımı doğumdan sonra çocuğun gelişimine paralel olarak devam etmektedir. Bu dönemde yine kalsiyumdan ve diğer besin maddelerinden zengin olan anne sütünün, çocuk gelişimi üzerindeki önemli etkileri bunmaktadır.
Tüm çocukluk ve ergenlik döneminde ise kemik kitlesi, kemik boyutları ve kemik mineral yoğunluğu artmaktadır. Kemik mineral yoğunluğunun erişilebilecek en üst düzeyine 18-20’li yaşlarda ulaşılmaktadır. Bu kemik mineral yoğunluğu insanoğlunun kemik bankasıdır. 20’li yaşlardan sonra mineral birikimi durmaktadır. Bunun sonucunda engel olunamayan, önlenemeyen kemik kaybı başlamaktadır. Önceleri az miktarda olan kemik kaybı ilerleyen yaşlarda hızlanmaktadır. Çocukluk döneminde yeterli kalsiyumun alınması kemik yoğunluğuna yapılacak en iyi yatırımdır.
Çocuklarda kalsiyum kaynağının çoğu süt ve süt ürünlerinden karşılanmaktadır. Peynir, süt ve yoğurt çocuklar için önemli bir protein kaynağı olmasının yanı sıra, içeriğindeki özellikle kalsiyum ve fosfor gibi mineraller sayesinde, çocukların kemik ve diş gelişiminde yarar sağlamaktadır. Peynirdeki kalsiyum, biyolojik değeri yüksek olan, yani insan vücudu tarafından kolayca kullanılabilen formdadır.
Ayrıca; Koyu yeşil sebzelerin büyük bir kısmı (dereotu, lahana, brokoli, marul, ıspanak), fındık, badem, sardalya balığı, kuru bakliyatların bazıları ve portakal suyu kalsiyum açısından zengin gıdalardır.
Bebekler, çocuklar ve adolesanlarda kalsiyum gereksinimi için; Amerikan Sağlık Enstitüsü (NIH) ve Ulusal Bilimler Akademisi Beslenme Komitesi (NAS) tarafından yapılan araştırmada ergenlik öncesi dönemde çocukların günde 800 mg kalsiyum, ergenlik döneminde ise 1200-1500 mg kalsiyum alması gerektiği açıklanmıştır.
Okul öncesi çocukların (1-6 yaş) kahvaltıda 50 gr beyaz peynir, bir bardak süt ve bir kase yoğurt tüketmesi gerekmektedir. Bir kase yoğurtta ortalama 300 mg kalsiyum bulunmaktadır.
Dünya geneline bakıldığında her ülke için farklı miktarlarda süt ve süt ürünleri tüketimi söz konusudur. Türkiye Ulusal Beslenme Araştırması sonuçlarına göre ülkemizde süt içme alışkanlığının çok az olduğu dikkatleri çekmektedir.
Aşırı tuz ve protein alımı, artan meşrubat tüketimi, kafeinli içecekler, benzer şekilde ergenlikte azalan meyve-sebze tüketimi de kemik sağlığını olumsuz etkilemektedir. Araştırmalar, günde üç porsiyondan az sebze-meyve tüketen kişilerde, idrarla kalsiyum atılımının fazla olduğunu göstermektedir.
Yeterli kalsiyum alınamaması sonucunda ise;
Kas krampları ve kas ağrıları, kemik erimesi, kalp çarpıntısı, tırnaklarda kırılmalar, diş çürükleri, dişeti problemleri, uyku sorunları, eklem ağrıları gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Ayrıca; kalsiyum içeren besinleri yeterli düzeyde çocuğa vermek gerekir. Kalsiyum içeren süt, peynir, yoğurt gibi besinleri aşırı derecede çocuğa vermek yan etkiler oluşturabilir. En bilinen yan etki ise çocuklarda demir eksikliğine yol açmasıdır. Çünkü fazla kalsiyum demir emilimini bloke etmektedir. Aynı durum çinko, magnezyum ve fosfor gibi mineraller için de geçerlidir. Fazla kalsiyum alınması böbrek taşı ve kireçlenmesi, kas güçsüzlüğü, kemiklerde kireçlenme gibi sağlık sorunlarına da neden olabilmektedir.
Çocukluktan erişkinliğe girerken kemik kitlesinin yeterli olabilmesi için kalsiyum alımı kadar; atlamak, sıçramak, ip atlamak gibi fiziksel aktiviteler de gereklidir. Bu nedenle her okul çocuğu ve adolesanın beden eğitimi derslerine devamı ve spor yapması önem arz etmektedir.
-Kahvaltılık gevreklerde ve çorbalarda süt kullanılmalı,
-Meyve salatalarına yoğurt eklenmeli,
-Süt içerek peynir tüketerek çocuklara örnek olunmalı,
-Süt içine muz, çilek gibi meyveler eklenerek meyveli sütler hazırlanmalıdır.
-Anne ve babaların; çocukluk yaş grubu süresince çocuklarının ihtiyacı olan kalsiyumu aldığından emin olmaları gerekmektedir.
Sağlıklı günler...
